Onthutsend

Er komen in de voetbalwereld krachten, partijen en belangen bij elkaar die tot een cocktail leiden waar de sport niet voor is bedoeld.

Als clubs waar mensen hun leven voor geven (met slogans als “Sunderland ‘till I die”) worden ingezet voor matchfixing, witwassen, belastingontduiking en financiële fraude (o.a. Trouw) is dat triest, de sport onwaardig en -inderdaad- onthutsend.

Matchfixing

Het AD publiceerde al in 2011 in een artikel met als titel ‘Gokschandalen bedreigen Europees topvoetbal‘ dat ‘misdaadsyndicaten een miljardenomzet halen met weddenschappen op gemanipuleerde wedstrijdresultaten in zeker de helft van de Europese lidstaten’, met als toevoeging ‘het gaat om maffiapraktijken waatbij hele teams, die meestal noodlijdend zijn, worden omgekocht en onder druk gezet’. Direct betrokkenen bij de matchfixing in het artikel, waarbij het niet alleen om spelers ging maar om clubs, waren afkomstig uit Georgië, Zambia en Thailand.

In België werden er in 2018 in het kader van matchfixing op één dag 22 aanhoudingen gedaan bij voetbalclubs, makelaars en trainers in wat de ‘Operatie Propere Handen‘ wordt genoemd maar ook bekend staat als het ‘Belgisch voetbalschandaal’. De zaak bleek omvangrijker dan werd aangenomen en spraakmakend is het citaat “als je spreekt over de voetbalsector dan kan je niet verrast zijn door dit nieuws”.

Deze analyse gaat echter over de invloed van ‘kopers’ op de waarde van voetbalclubs. Het kopen van clubs voor matchfixing lijkt niet aannemelijk, dat klinkt als de moeilijke weg kiezen (‘matchfixen kan veel eenvoudiger’).

In het boek Voetbal & Maffia wordt het kopen van een club echter wel degelijk genoemd als één van de ‘Elf manieren om een wedstrijd te fiksen’, en in het boek ‘An economics roadmap to the dark side of sport’ wordt er eveneens een paragraaf besteed aan ‘Matchfixing through club ownership’.

The dark side of sport

Er komen voorbeelden aan de orde van eind jaren ’90 en begin 2000 waarin een ‘Red star’ eenheid die gerelateerd was aan Milosevic FK Obilic kocht en daarmee onder andere door intimidatie van tegenstanders kampioen van Servië werd en Russische maffia aan het hoofd kwam te staan van CSKA Moskou. In beide gevallen was er sprake van matchfixing en gokschandalen. Er zijn geen gegevens bekend over overnameprijzen, maar dit type overnames is dermate zeldzaam en gebeurd op dermate andere ‘factoren van prijsbepaling’ dat deze gegevens, behalve dat ze te oud zijn, zowiezo al buiten beschouwing zouden worden gelaten bij de zoektocht naar een fomule voor de wardebepaling van voetbalclubs.

De gokchinees

De andere clubs die worden genoemd hadden allen dezelfde investeerder: de Chinese ‘zakenman’ Zheyun Ye, ook wel de ‘gokchinees’ genoemd. Deze investeerde in het Finse AC Allianssi waarvoor hij een Belgische manager en Belgische spelers aantrok (de Finse justitie stelde een onderzoek in na ‘opmerkelijke uitslagen’, Ye vertrok en Allianssi ging failliet), de Belgische eersteklasser in financiële nood SK Lierse (in 2018 failliet gegaan) en twee Belgische clubs die in lagere klassen speelden, La Louvière en UR Namur. Ye werd beschouwd als een pion van de Chinese gokmaffia. België vaardigde een internationaal aanhoudingsbevel uit en in 2014 werd Ye bij verstek veroordeeld tot vijf jaar gevangenis.

Hoewel matchfixing op zich continu in de belangstelling staat is de enige relevante club hier SK Lierse dat onder andere vier keer Belgisch landskampioen werd, hoewel de club op het moment dat Ye in beeld kwam al in financieel zwaar weer verkeerde.

Derhalve, hoewel matchfixing één van de grote problemen van het hedendaagse voetbal is, is de invloed op overnames en de waardebepaling van clubs vrijwel nihil.

Financiële fraude

Het gebruiken van clubs als instrument voor witwassen, belastingontduiking en andere financiële fraude ligt eerder voor de hand. Op dit gebied zijn er zowiezo al grote (cultuur) verschillen binnen Europa zelf. Daarvoor hoeft een club ook niet verkocht te worden, het kan ‘gewoon’ binnen een bestaande club zelf zoals door te sjoemelen met spelerstransacties. Hierover zijn in bijvoorbeeld Italië en Spanje diverse spraakmakende rechtzaken in de media te volgen geweest.

In het algemeen (b)lijkt dat deze “uitwassen” wel aktief zijn in het voetbal, maar niet per sé over gaan tot het kopen van clubs. Mochten zij dat wel doen dan bevestigt dat de gedachte dat de kopers eigen agenda’s hebben voor het bepalen van de koopprijs die los staan van de actuele of voorgaande waarde van de betreffende club.

Maar ook deze partijen kijken niet de ‘gek’ te zijn die zonder blikken of blozen de vraagprijs betalen die de club of clubeigenaar zelf, al dan niet met een roze bril, in gedachten heeft.

Geen liefdadigheid

Het Belgische Sport/Voetbalmagazine concludeerde in een analyse dat met name bij ‘2^e rangs clubs in geldnood’ er kopers opduiken uit landen zonder echte voetbalcultuur maar wel met een twijfelachtige reputatie op het gebied van zaken doen. Het lijkt geen geval van hogere wiskunde dat belangstelling van een bepaald type kopers tot vragen dient te leiden. Sport/VM citeert een makelaar: ‘het mag duidelijk zijn dat de overname van een Belgische club niet uit liefdadigheid gebeurt’.

Het feit dat clubs toch aan de onderhandelingstafel gaan zitten en eigenlijk club en ziel verkopen aan iemand die hoogst waarschijnlijk andere doelen heeft, zou misschien wel net zo onthutsend moeten zijn, ware het niet dat de eigenaren vanwege financiële redenen meestal geen kant op kunnen.

Regelgeving

Een positief aspect is dat door toepassing van de Europese regelgeving bij transacties als deze de ‘uiteindelijke eigenaar’ zich niet meer achter stromannen kan verschuilen maar zich kenbaar dient te maken. Ook nationale voetbalbonden checken of de koper ‘eigenaarwaardig’ is. Een moeilijke opdracht: als je als controlerende instantie een verkoop afkeurt – zoals dat in Nederland bijvoorbeeld bij FC Den Bosch (2019) en MVV (2010) is gebeurd – kan dat het einde van een club betekenen.

Voor de sector zijn dergelijke controles echter een zegen en wij juichen inititiatieven in deze richting van harte toe.

Deze categorie kopers is degene die in de volksmond het dichtst bij ‘de spreekwoordelijke gek’ zit, omdat deze het moeilijkst te plaatsen is, vaak uit landen en culturen komen die we niet goed kennen (en waar we vooroordelen over hebben?) en die koopprijzen betalen gebaseerd op eigen agenda’s die we evenmin kennen.

Maar dat deze categorie kopers gek is en koopprijzen voor clubs betaalt die niet te plaatsen zijn? Dat zeker niet, er zijn in het recente profvoetbal geen clubverkopen bekend waarvan de prijzen ‘onverklaarbaar’ significant buiten de marges liggen zoals die in deze analyse beschreven zijn en met de Methode Gradalis berekend kunnen worden.

Bovendien worden deze kopers steeds strenger gecontroleerd waardoor deze minder voor zal gaan komen en de invloed op de verkoopprijzen minder zal worden.

IJdele hoop?

Zonder de invloed van matchfixing, witwassen en financiële fraude in de voetbalsector te willen bagataliseren, is de conclusie van deze analyse dat de invloeden van deze misstanden op clubtransacties en prijsbepaling van clubs minimaal is en in de toekomst door scherpere en beter hanteerbare controles mogelijk nog minder zal worden.

IJdele hoop? Absoluut, maar ook met deze website fcfootballclub.com en andere gerelateerde publicaties hopen we hier een steentje aan bij te kunnen dragen.

Meer informatie?

Meer informatie over dit onderwerp of makkelijk een andere vraag stellen?

Contact opnemen kost minder dan een minuut

Binnen 1 werkdag reactie. Geen kosten

_